Nauka Wiedza

Abell 2744

Jedna z najpotężniejszych znanych soczewek powiększających nie znajduje się na Ziemi. Zbudowana z gwiazd, gazu i ciemnej materii soczewka znajduje się w odległości około 4 miliardów lat świetlnych. Patrząc przez nią astronomowie odnajdują zalążki galaktyk, które zostały rozrzucone po wszechświecie ponad 13 miliardów lat temu.

Soczewka znana jest jako Abell 2744, kosmiczny pileup, gdzie cztery grupy galaktyk zderzają się, tworząc jedną gargantuiczną gromadę o masie około 2 kwadrylionów słońc (SN: 6/13/15, str. 32). Grawitacja z całej tej masy przekierowuje każde światło, które próbuje przemknąć obok, wyginając je i skupiając, tworząc większe i jaśniejsze obrazy galaktyk daleko poza gromadą.

Abell 2744 jest przydatna jako narzędzie astronomiczne, ponieważ wszechświat przestrzega ogólnej teorii względności Alberta Einsteina. Teoria ta opisuje, w jaki sposób grawitacja, masa, przestrzeń i czas współpracują ze sobą, aby zbudować wszechświat. Stanowi ona fundament zrozumienia kosmosu przez naukę. Dla dzisiejszych astronomów dwie podstawowe konsekwencje ogólnej teorii względności – zdolność masy do skupiania światła oraz falowanie czasoprzestrzeni generowane podczas przyspieszania masy – stanowią solidne narzędzia do badania kosmosu. Olbrzymie soczewki w przestrzeni kosmicznej są na czele wysiłków mających na celu zbadanie pochodzenia galaktyk. Z kolei nieuchwytne fale grawitacyjne mogą ujawnić niewidoczne zderzenia pomiędzy gwiezdnymi trupami, takimi jak czarne dziury i gwiazdy neutronowe.

Soczewki i fale grawitacyjne nie są nowymi pomysłami. Einstein wiedział, że jego teoria sugeruje istnienie obu tych zjawisk. W 1937 roku astrofizyk z Caltech, Fritz Zwicky, zaproponował, że soczewki powinny znajdować się wokół niektórych masywnych galaktyk. Minęły dekady zanim technologia astronomiczna zweryfikowała ten pomysł: dopiero w 1979 roku astronomowie wykryli rzeczywisty przykład soczewki grawitacyjnej w podwójnym obrazie kwazara – sąsiadujące ze sobą widoki płonącego serca galaktyki, przypominające parę nadjeżdżających reflektorów.